by चंद्रपूर - नव्या आकर्षक डिझाईनची वस्तू बाजारात आल्या की जुन्या कितीही चांगल्या असल्यातरी अर्थ उरत नाही. हिवाळ्याच्या दिवसात थंडीपासून बचाव करणारे लोकरी कपडेही प्रत्येकाला नवे कोरे पाहिजे आहे. बाजारात तिबेटीयननिर्मित लोकरी वस्तू विकू लागल्या आहेत. त्यामुळे लोकरीपासून कापड तयार करणाऱ्या धनगरांवर आता उपासमार आली आहे.
वाढते औद्योगिकीकरण कुटीर उद्योगांना ग्रहण ठरत आहे. एकेकाळी मागणी असणाऱ्या घोंगडी उद्योग यांत्रिकीकरणामुळे हतबल ठरला आहे. मेंढीच्या लोकरीपासून घोंगडी, मफलर, स्वेटर, बसण्याच्या पट्ट्या तयार केल्या जातात. मेंढीपासून मिळणारी लोकर पिंजून काढल्यानंतर कुटुंबातील सदस्य चरख्यावर धागे काढून सुताच्या कांड्याना पाटी, ताना म्हणून पसरवीत. त्यावेळी ती 10 फूट लांब असते. नंतर ती मागावर लावून लांबीचे थान तयार होतात. याला पट्टी म्हटले जाते. दोन पट्ट्यांना जोडून एक घोंगडी तयार होते. ग्रामीण भागात घोंगडीला मागणी आहे. मात्र, शहरी भागात रेडिमेडची मागणी असल्याने विक्रीत मोठी घट झाल्याचे नवरगाव येथील व्यावसायिक शंकर कन्नावार यांनी सांगितले.
जिल्ह्यातील नवरगाव, नागभीड, वाढोणा, चांदापूर, खेडी, चिचबोळी, चांदली, गडीसुर्ला, जुनासुर्ला, नांदगाव, बेंबाळ, भंगाराम तळोधी, मूल शहरात, गडचिरोली जिल्ह्यातील आमगाव, कोटगल, इंदाळा, रामाळा, सगणापूर, चामोर्शी, तर भंडारा जिल्ह्यातील चिंचाळ, जैतपूर, नेरला, गोसे, रोहा, सिलेगाव, सिहोरा, मांढळ, मिटेवानी, खैरी, दांडेगाव, खापरी, पाथरी, तिरोडी येथे धनगर समाज मोठ्या प्रमाणात आहे. यातील बोटावर मोजण्याइतकेच कुटुंब घोंगडी उद्योग करतात. नवरगाव आणि खेडी येथे स्वेटर आजही तयार होत आहेत. मात्र, फॅन्सी आणि रेडिमेड कपड्यांमुळे व्यवसायाची गती मंदावली आहे. नवरगाव येथे सुकरू सिंगिरवार, जुनासुर्ला येथे मारुती कोरेवार, भंगाराम तळोधी येथील बिरा येग्गेवार, गडचिरोली येथील सुकरू कंकलवार आजही याच व्यवसायावर जीवन जगत आहेत.
वाढते औद्योगिकीकरण कुटीर उद्योगांना ग्रहण ठरत आहे. एकेकाळी मागणी असणाऱ्या घोंगडी उद्योग यांत्रिकीकरणामुळे हतबल ठरला आहे. मेंढीच्या लोकरीपासून घोंगडी, मफलर, स्वेटर, बसण्याच्या पट्ट्या तयार केल्या जातात. मेंढीपासून मिळणारी लोकर पिंजून काढल्यानंतर कुटुंबातील सदस्य चरख्यावर धागे काढून सुताच्या कांड्याना पाटी, ताना म्हणून पसरवीत. त्यावेळी ती 10 फूट लांब असते. नंतर ती मागावर लावून लांबीचे थान तयार होतात. याला पट्टी म्हटले जाते. दोन पट्ट्यांना जोडून एक घोंगडी तयार होते. ग्रामीण भागात घोंगडीला मागणी आहे. मात्र, शहरी भागात रेडिमेडची मागणी असल्याने विक्रीत मोठी घट झाल्याचे नवरगाव येथील व्यावसायिक शंकर कन्नावार यांनी सांगितले.
जिल्ह्यातील नवरगाव, नागभीड, वाढोणा, चांदापूर, खेडी, चिचबोळी, चांदली, गडीसुर्ला, जुनासुर्ला, नांदगाव, बेंबाळ, भंगाराम तळोधी, मूल शहरात, गडचिरोली जिल्ह्यातील आमगाव, कोटगल, इंदाळा, रामाळा, सगणापूर, चामोर्शी, तर भंडारा जिल्ह्यातील चिंचाळ, जैतपूर, नेरला, गोसे, रोहा, सिलेगाव, सिहोरा, मांढळ, मिटेवानी, खैरी, दांडेगाव, खापरी, पाथरी, तिरोडी येथे धनगर समाज मोठ्या प्रमाणात आहे. यातील बोटावर मोजण्याइतकेच कुटुंब घोंगडी उद्योग करतात. नवरगाव आणि खेडी येथे स्वेटर आजही तयार होत आहेत. मात्र, फॅन्सी आणि रेडिमेड कपड्यांमुळे व्यवसायाची गती मंदावली आहे. नवरगाव येथे सुकरू सिंगिरवार, जुनासुर्ला येथे मारुती कोरेवार, भंगाराम तळोधी येथील बिरा येग्गेवार, गडचिरोली येथील सुकरू कंकलवार आजही याच व्यवसायावर जीवन जगत आहेत.
