by चंद्रपूर, ता. २४ : जीवनदानात डॉक्टरांसोबत महत्त्वाची भूमिका ठरते ती रुग्णवाहिकांची. मात्र, जीवनदायी रुग्णवाहिकांचीच शासनाने हेळसांड चालविली आहे. देखभाल आणि दुरुस्तीसाठी अत्यल्प निधी दिला जात असल्याने रुग्णवाहिका असूनही सेवा देण्यास अडचण निर्माण होत आहे. त्याचा ङ्कायदा खासगी रुग्णवाहिका घेत असून, रुग्णांची मोठी लूट होत आहे.
अत्यल्प निधी वाटायचा कसा?
जिल्हा परिषदेच्या आरोग्य विभागांतर्गत ५८ प्राथमिक आरोग्य केंद्रे आहेत. याशिवाय सात ङ्किरती पथके आहेत. आरोग्य केंद्रे आणि पथकांकडे रुग्णसेवेसाठी ६५ रुग्णवाहिका आहेत. मुख्यालयाच्या दिमतीला सात रुग्णवाहिका आहेत. अशा एकूण ७२ रुग्णवाहिका असल्याने कुणाला किती आणि कसा निधी द्यायचा, या विवंचनेतच अधिकारी सापडले आहेत. रुग्णवाहिकांना डिझेलसाठी सात लाख चार हजार रुपये, तर किरकोळ दुरुस्तीसाठी ६८ हजार रुपयांचा निधी या सत्रात सहा महिन्यांसाठी आरोग्य विभागाकडे प्राप्त झाला. मिळालेला निधी आता प्रत्येक प्राथमिक आरोग्य केंद्र आणि पथकाला वाटप करण्याचे मटेन्शनफ विभागाच्या अधिकाèयांना आले आहे. आरोग्य विभागाला एप्रिल ते डिसेंबर आणि डिसेंबर ते मार्च अशा दोन टप्प्यांत निधी मिळतो.
महिन्याला केवळ तीन हजारांचा निधी
राज्य शासनाच्या आरोग्य विभागामाङ्र्कत चालविण्यात येणाèया जिल्हा आणि ग्रामीण रुग्णालयातील रुग्णवाहिकेची स्थिती याहून काही वेगळी नाही. जिल्ह्यात ११ ग्रामीण रुग्णालये, दोन उपजिल्हा रुग्णालये आणि जिल्हा सामान्य रुग्णालय आहे. या सर्व रुग्णालयांकडे १९ रुग्णवाहिका आहेत. राष्ट्रीय ग्रामीण आरोग्य अभियानांतर्गत महिन्याकाठी प्रत्येक रुग्णवाहिकेसाठी फक्त तीनच हजार रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे. वर्षाला ३६ हजार रुपयेच एका रुग्णवाहिकेच्या वाट्याला येतात. या अत्यल्प निधीत डिझेल, ऑइल, टायरट्यूब आणि छोट्या-मोठ्या दुरुस्तीचीदेखील कामे करता येत नाही. कित्येकदा मरेफरफ करताना मोठा गोंधळ उडतो. तेव्हा रुग्णांचे नातेवाईक पैसे देऊन आपले काम करवून घेतात. अत्यल्प निधीच्या तरतुदीचा परिणाम म्हणूनच सुस्थितीतील रुग्णवाहिका आजारी पडल्याचे चित्र जिल्हाभरात दिसून येत आहेत. अनेकदा रुग्णवाहिका पुढे नेण्यासाठी ग्रामीण रुग्णालय, उपजिल्हा रुग्णालयात पैसेच नसतात. त्यामुळे रुग्णांच्या खिशाला चुना लागतो.
-----------------
प्राथमिक आरोग्य केंद्रे- ५८ङ्किरती पथके- ७जिल्हा रुग्णालय- १ग्रामीण रुग्णालये-११उपजिल्हा रुग्णालये-२
------------------
जननी सुरक्षेचे वाहन गॅरेजमध्ये
जननी सुरक्षा योजनेअंतर्गत गरोदर महिलांना घरून रुग्णालयात दाखल करण्यासाठी वापरली जाणारी रुग्णवाहिका अनेक दिवसांपासून आजारी पडली आहे. या आजारी रुग्णवाहिकेवर सध्या गॅरेजमध्ये उपचार सुरू आहेत. यामुळे महिलांना रुग्णालयात येताना मोठी कसरत करावी लागत आहे. जननी सुरक्षा योजना केंद्र सरकारची आहे. या योजनेअंतर्गत गरोदर महिलांना प्रसूतीसाठी रुग्णालयात ने- आण करण्यासाठी रुग्णवाहिका मिळाली आहे. या रुग्णवाहिकेमुळे दुर्गम भागातील महिलांना मोठा दिलासा मिळाला होता. योजनेअंतर्गत जिल्ह्याच्या वाट्याला आलेल्या रुग्णवाहिकेत गेल्या काही दिवसांपासून बिघाड आला आहे. त्यामुळे या रुग्णवाहिकेवर उपचार सुरू आहे. रुग्णवाहिकाच आजारी असल्याने जिल्हाभरातील गरोदर महिला आणि त्यांच्या कुटुंबीयांना मिळेल त्या वाहनाने रुग्णालयात जावे लागत आहे. यासाठी पैसेही मोजावे लागत आहे. जिल्हा सामान्य रुग्णालय व्यवस्थापनाने एक रुग्णवाहिका उपलब्ध करून देण्याची गरज आहे. मात्र, तशी सोय करून देण्यात येत नसल्याने रुग्णांच्या नातेवाइकांत संतापाचे वातावरण पसरले आहे. जिल्हा सामान्य रुग्णालयात अनेक वाहने सध्या धूळखात पडली आहेत. बिघाड आणि अन्य कारणांमुळे ही वाहने जागच्या जागीच आहेत. ही वाहने दुरुस्त करून त्यांचा उपयोग गरजू महिलांना ने- आण करण्यासाठी होऊ शकतो. त्यामुळे ही वाहने दुरुस्त करण्याची गरज आहे.
नागपूर रेफरफसाठी साडेतीन हजार रुपये
शासनाने जिल्हा रुग्णालयाच्या माध्यमातून समाजातील अत्यंत गरीब आणि आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या लोकांना योग्य उपचार देण्यासाठी विविध योजना सुरू केल्या. मात्र, रुग्णांची ने-आण करण्यासाठी शासकीय रुग्णवाहिका असतानाही जिल्हा रुग्णालयात खासगी रुग्णवाहिकांच्या माध्यमातून समाजसेवेच्या नावाखाली रुग्णांची लूट केली जात आहे. चंद्रपूर येथून नागपूरला रेफर करण्यासाठी शासकीय रुग्णवाहिकेसाठी १६०० रुपये लागतात. मात्र, हाच प्रवास समाजसेवेच्या नावाखाली रुग्णवाहिका चालविणारे साडेतीन हजार रुपये आकारत आहेत.
जिल्ह्यातील आरोग्यव्यवस्था अबाधित राहावी, यासाठी ग्रामीण भागात प्राथमिक आरोग्य केंद्रांची उभारणी मोठ्या प्रमाणावर केली जात आहे. प्राथमिक आरोग्य केंद्रांच्या माध्यमातून समाजातील अत्यंत गरीब घटकालाही उपचार मिळावेत, हा शासनाचा प्रयत्न आहे. जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागात होणारे विविध अपघात आणि गंभीर जखमींना उपचारासाठी तातडीने जिल्ह्याच्या ठिकाणी हलवावे लागते. त्यासाठी प्राथमिक आरोग्य केंद्रावर शासकीय रुग्णवाहिकेची सोय करण्यात आलेली आहे. जिल्हा रुग्णालयातून रुग्णांना इतरत्र उपचार घेण्यासाठी जिल्हा रुग्णालयांना रुग्णवाहिका दिलेल्या आहेत. परंतु, सध्या जिल्ह्यातील शासकीय रुग्णावाहिकांचा प्रश्न गंभीर बनला आहे. अनेक प्राथमिक रुग्णालयांतील रुग्णवाहिकांचा वापर केवळ वैद्यकीय अधिकारी आणि औषधांचा पुरवठा करण्यासाठी केला जातो. त्यामुळे रुग्णांना जिल्हा रुग्णालयात qकवा इतरत्र ठिकाणी उपचारासाठी जाताना खासगी रुग्णवाहिकांचाच आधार घ्यावा लागत आहे. समाजसेवेच्या नावाखाली रुग्णालयाच्या आवारात रुग्णावाहिकांची मोठ्या प्रमाणावर गर्दी असते. परंतु, अनेक रुग्णवाहिकांनी या सेवेच्या नावाखाली रुग्णांची लूट सुरू केली आहे. जिल्हा रुग्णालयात उपचार होत नसलेल्या रुग्णांना नागपूर येथे नेण्यासाठी qकवा मृतदेह नेण्यासाठी रुग्णांच्या नातेवाइकांना या खासगी रुग्णवाहिका मोठ्या प्रमाणावर पैसे मागतात. नागपूर येथे रुग्णांना हलविण्यासाठी शासकीय रुग्णवाहिकेचा दर १६०० रुपये असताना खासगी रुग्णवाहिका साडेतीन हजार रुपये घेते. याशिवाय मृतदेह असल्यास यापेक्षा जास्त पैसे मागितले जातात.
अनेक रुग्णवाहिका नावालाच लोकार्पण
जिल्हा रुग्णालयाच्या आवारात असणाèया अनेक रुग्णवाहिका या जिल्ह्यातील नेत्यांच्या वाढदिवसासह विविध कार्यक्रमांनिमित्त मलोकार्पणफ करण्यात आलेल्या आहेत. अनेक रुग्णवाहिका या प्रतिष्ठान, युवा मंच, विविध पक्ष, गणेश मंडळ, सामाजिक संस्थांतङ्र्के सेवेसाठी मलोकार्पणफ करण्यात आल्या आहेत. परंतु, मलोकार्पणफच्या नावाखाली रुग्णवाहिकांच्या माध्यमातून रुग्णांची सर्रास लूट होत आहे.
रुग्णांच्या लुटीत दलाली
खासगी रुग्णवाहिकाधारकांनी रुग्णालयातील कर्मचाèयांना आपल्या हाताशी धरून आपला मधंदाफ तेजीत सुरू केला आहे. रुग्णालयातील हे कर्मचारी ज्या रुग्णांची प्रकृती qचताजनक आहे व पुढील उपचारासाठी नागपूर qकवा शहरातीलच खासगी रुग्णालयात पाठवायचे आहे, अशा रुग्णांच्या नातेवाइकांना आमच्या ओळखीची रुग्णवाहिका आहे, तो तुम्हाला कमी पैशांत घेऊन जाईल, अशी ग्वाही देऊन पैसे उकळतात.
नागपूर- ३५०० (ऑक्सिजनसह)
- २५०० (साधारण वाहन)
शहरात- एक किलोमीटर अंतरावर- २५० रुपयेपाच किलोमीटरपर्यंत - ५०० रुपये
सुविधांचा अभाव
जिल्हा रुग्णालयाच्या आवारात असणाèया अनेक रुग्णवाहिकांतील सुविधांची पाहणी करण्यासाठी मसकाळ टीमफने ङ्केरफटका मारला असता अनेक गंभीर बाबी पुढे आल्या. वाहनात ऑक्सिजन सिqलडर, मेडिसिन किट या प्राथमिक सुविधा नव्हत्या.
चालकांतही स्पर्धा
जिल्हा रुग्णालयाच्या आवारात खासगी रुग्णवाहिका असल्याने चालकांत स्पर्धा सुरू झाली आहे. या स्पर्धेत टिकण्यासाठी हे चालक कर्मचाèयांशी साटेलोटे करतात. शिवाय काही दलाल ठेवून रुग्णांना थेट भेटून रुग्णवाहिका करून दिली जाते.
रुग्णालयाच्या आवारातच मांडला धंदा
जिल्हा रुग्णालयाच्या आवारात अनेक खासगी रुग्णवाहिका उभ्या असतात. रुग्णांना पोहोचवून दिल्यानंतर त्या परत जाण्याऐवजी पार्किंगमध्ये लावतात. दिवसभर तिथेच थांबून असतात. या परिसरात संजीवनी हॉस्पिटल, मॉ भगवती जागरण सेवा समिती, वासाडे हॉस्पिटल, जिल्हा केमिस्ट अ‍ॅण्ड ड्रगिस्ट, बाबा ताज, मानवटकर हॉस्पिटल, मेहरा हॉस्पिटल, इंडियन मेडिकल असोसिएशन, संभाजी ब्रिगेड यांची वाहने अनेक दिवसांपासून ठाण मांडून आहेत. याशिवाय एमपी २८-पीबी ०१०२ हे वाहन अनेक दिवसांपासून उभे असून, त्यावर कोणत्याही संस्थेचा नामोल्लेख नाही.
------------
१२ ते १५ रुपये प्रतिकिलोमीटर
------------
सात रुपये प्रतिकिलोमीटर शासकीय
